Pomoc psychologiczno-pedagogiczna

 

„Jeśli umiecie diagnozować radość dziecka i jej natężenie, musicie dostrzec, że najwyższą jest radość pokonanej trudności, osiągniętego celu, odkrytej tajemnicy. Radość tryumfu i szczęście samodzielności, opanowania, władania”

Janusz Korczak

 

 

 

Każdy z nas świetnie reaguje na pozytywne emocje dzieci. Nie mamy żadnych problemów z ich akceptacją. Kłopoty zaczynają się najczęściej wtedy, gdy widzimy smutek, płacz, czy złość naszej pociechy. Tych negatywnych emocji nie potrafimy tak łatwo zaakceptować. W takiej sytuacji przyjmujemy różne postawy - od pomniejszania ich znaczenia, po ich negację i eliminowanie. Najlepiej byłoby nie obserwować naszego dziecka zmagającego się z niechcianymi, trudnymi emocjami. Trudnymi dla nas – przede wszystkim rodziców i opiekunów. Jak sobie, a co za tym idzie swojemu dziecku pomóc?

Pamiętajmy!

Żadne emocje dziecka nie są złe. Niewłaściwe bywają reakcje na nie. Naszym, dorosłych zadaniem jest pokazać, jak przeżywać je we właściwy sposób i jak sobie z nimi radzić. Najlepsze, co możemy dać dziecku, to nasza bezwarunkowa miłość. Osoby, które w dzieciństwie doświadczyły wspierającej relacji z bliskimi, w dorosłym życiu lepiej radzą sobie z wszystkimi emocjami. Pielęgnowanie ciepłej, pełnej zaufania relacji z dzieckiem to pierwsze i najważniejsze zadanie każdego rodzica. Kolejne, równie ważne to dawanie dobrego przykładu. Dzieci uczą się przez naśladowanie. Bacznie obserwują otaczających ich dorosłych. Jeśli w ich otoczeniu dominuje krzyk, jako metoda rozwiązywania problemów i konfliktów tak będą reagować w przyszłości. Jeśli rozważnie i w poczuciu akceptacji stają przed trudnościami, taką metodę postępowania przyjmą w swoim dalszym życiu. Wynika z tego, że naukę radzenia sobie z emocjami każdy z nas powinien zacząć od siebie. Dopiero wtedy, gdy sami to potrafimy, staniemy się dla naszych dzieci wiarygodni i godni naśladowania.

 

 

Jak pomóc dziecku?

Naukę rozpoczniemy od rozpoznawania, poprzez odczuwanie, do rozumienia jego uczuć. Świadomość własnych emocji i umiejętność ich nazywania to dar, który rodzice przekazują swoim dzieciom. To my, dorośli, uczymy dzieci poruszania się w zawiłościach świata emocji. Uczymy umiejętności porządkowania i uspokajania zawiłego świata uczuć. Jednakże bardzo często staramy się usilnie chronić naszą pociechę przed doświadczaniem takich stanów jak: złość, smutek, strach, rozpacz, czy innych równie trudnych. Trudnych dla dziecka! Jeszcze trudniejszych dla nas. Jednakże nasz parasol ochronny roztaczany w takich sytuacjach ma zły wpływ na dziecko. Nie pozwala na przeżycie tych emocji i naukę radzenia sobie z własną frustracją, czy poczuciem bezsilności. Zaprzeczając, czy bagatelizując problemy naszych dzieci zabieramy im część ich emocjonalności. Nie dajemy szans na zmierzenie się z prawdziwymi problemami otaczającego ich świata.

 

Co możemy zrobić?

• Wykazać szczere zainteresowanie problemami i emocjami dziecka.

„Widzę, że coś cię zdenerwowało”, „Rozumiem, że to może być dla ciebie trudne”

• Pokazać sposoby radzenia sobie z daną emocją

„Opowiedz mi o tym..”, „Narysuj, co cię smuci”, „Jeśli masz ochotę wykrzycz złość”, „ Chodź na spacer, rower?”

• Opowiedzieć, jak można kontrolować, a w konsekwencji ograniczać złe emocje np. rozmową, kontrolą oddechu, medytacją, wizualizacją własnych emocji, śmiechem, muzyką relaksacyjną, czy myśleniem pozytywnym.
• Zapisywać swoje emocje, okoliczności towarzyszące ich powstaniu: pamiętnik, dziennik, blog może mieć działanie terapeutyczne, a jednocześnie jest swoistą metodą dokumentowania wewnętrznego rozwoju emocjonalnego naszych dzieci.
• Zadbać o stworzenie naszemu dziecku „bezpiecznego świata” w rodzinie; bez konfliktów wśród jej członków, bez krytyki i nadmiernych wymagań.
• Nauczyć dziecko właściwego, dobrego myślenia o sobie; nagradzania siebie i wybaczania sobie.

 

Przed nami trudne zadania. Ale damy radę, kto, jak nie my?

 

Depresja dotyka nie tylko osobę na nią cierpiącą, ale także jej rodzinę i przyjaciół.

 

To szczególnie trudne doświadczenie dla rodziców, którzy instynktownie chcieliby przecież uchronić swoje dziecko przed całym złem tego świata. Jednak w momencie, gdy ich nastoletni syn lub córka zmagają się z depresją, rodzice czują się często bezradni. Sytuacji nie ułatwia sama postawa nastolatka, który w tym okresie może być po prostu mniej otwarty na wszelką pomoc oferowaną właśnie przez rodziców.

Co zatem zrobić, by wspierać swoje dziecko z depresją?
Kilka poniższych wskazówek nie stanowi antidotum na wszystkie problemy, jednak może pomóc w tej trudnej dla całej rodziny sytuacji.

1. Patrzeć szerzej. 

Nastolatek z depresją, to nie tylko jego depresja.

Bywa, że po zdiagnozowaniu depresji, życie całej rodziny zaczyna koncentrować się głównie na wizytach u psychologa, psychiatry, pilnowaniu terapii, czy ewentualnym dobieraniu leków. Tak, to wszystko bardzo potrzebne, uzasadnione i często niezbędne działania, ale ich natłok może sprawić wrażenie, jakby poza diagnozą nie istniała już „zwykła” osoba. Dlatego tak ważne jest, by nie traktować depresji, jako jedynego lub głównego tematu. Należałoby raczej skoncentrować się na pielęgnowaniu relacji z dzieckiem, na prowadzeniu codziennych rozmów, na wspólnym spędzaniu czasu, czyli na zwykłym codziennym uważnym kontakcie z nastolatkiem.

 

2. Pozwolić na smutek.

Dom ma zapewnić bezpieczeństwo dla wyrażania wszystkich emocji.

Depresja wiąże się ze smutkiem, to dość oczywiste. Mniej oczywiste jest to, że niezbyt komfortowo czujemy się z rozmówcą smutnym, przygnębionym. Dlatego nastolatek w depresji często czuje presję – by być zawsze wesołym. Taka maska dobrego humoru przybierana jest najczęściej w otoczeniu rówieśników i znajomych, bo na ich aprobacie najbardziej mu zależy, nie chciałby być odrzucony z powodu smutku. Takie codzienne udawanie jest wyczerpujące, dlatego chociaż w domu pozwólmy nastolatkowi być autentycznym. Nie poprawiajmy mu humoru za wszelką cenę, nie zmuszajmy do odczuwania radości. Niech dom będzie takim miejscem, gdzie wszystkie przeżywane uczucia nastolatka są ważne, gdzie nastolatek ma prawo je wyrażać bez udawania.

 

3. Nie czuć się odpowiedzialnym.

W pewnym momencie rodzic musi zaakceptować odrębność nastolatka.

To zrozumiałe, że rodzice czują odpowiedzialność za swoje dzieci i ich rozwój. Pełniąc rolę rodzica, wielokrotnie byli w pogotowiu, ratowali dziecko z różnych opresji, nieszczęść, kryzysów. Jednakże w miarę dorastania, nastolatek coraz mocniej zaznacza swoje granice. Dość szybko uczy swoich rodziców, gdzie kończy się ich wpływ, a gdzie zaczyna jego własne życie. To rozgraniczenie jest tym bardziej trudne dla rodziców nastolatka z depresją – bo niezwykle ciężko zaakceptować fakt, że dziecko cierpi, a rodzic nie ma takiej władzy, by usunąć to cierpienie z życia dziecka. Jednak to, co może zrobić rodzic, to być blisko i wspierać - przy zachowaniu pełni szacunku do potrzeb i granic nastolatka.

 

4. Nie brać odmowy do siebie.

Dać prawo do podejmowania odpowiedzialnych samodzielnych decyzji.

Oczywiście, że nie oznacza to pozostawienia nastolatka samemu sobie – nie! Rodzic nadal ma troszczyć się o nastolatka i być obecnym w jego życiu. Należy jednak zrozumieć i zaakceptować, że nie wszystkie rady rodzica będą brane pod uwagę. I choć rodzicom wydaje się, że coś jest dobrym pomysłem, to niekoniecznie sprawdzi się w przypadku danej osoby. Swoje pomysły należy przedstawiać spokojnie i z otwartością i być gotowym na każdą odpowiedź nastolatka – na „tak” lub „nie”! Kluczowe jest, by nie złościć się, ani nie obrażać, a zrozumieć, że nasz nastolatek ma prawo do odmowy i być może najlepiej zna optymalne dla siebie rozwiązania.

 

5. W razie wątpliwości, rozmawiać z terapeutą.

Depresja to ciężka i podstępna choroba, której w żadnym wypadku nie wolno lekceważyć.

Rodzice przeżywający chorobę dziecka, bywają przewrażliwieni na jego punkcie. Jednakże taka intuicyjna postawa, bywa bardziej skuteczna niż lekceważenie problemu. Dlatego w przypadku jakichkolwiek wątpliwości, pytań, czy problemów rodzic musi czuć, że ma wsparcie, że w każdym momencie może skontaktować się z terapeutą nastolatka. A jeśli potrzebuje więcej wsparcia, może też korzystać z terapii rodzinnej lub warsztatów psychologicznych.

Autor: Aneta Bartosiewicz

 

 

ĆWICZENIA ODDECHOWE
1.	BANKI, PIÓRKA, WIATRACZKI	Ćwiczenia oddechowe służą wydłużaniu fazy wydechowej oraz utrwalają prawidłowy tor wydechowy. Warto bawić się w dmuchanie baniek mydlanych, piórek czy wiatraczków.
2.	PIŁECZKI PING-PONGOWE	Można dmuchać na piłeczki przez słomkę do picia napojów. Z klocków proponuję zrobić bramkę lub tor przeszkód. Uwaga! Podczas dmuchania przez słomkę, słomka musi być w samym środku ust. Nie może być w kąciku ust (boczne ustawienie słomki może przyczyniać się do powstania seplenienia bocznego).
3.	PIANKI, WYCINANKI, PAPIERKI	Za pomocą słomki można przenosić małe, lekkie elementy, np. powycinane z pianki motylki, kwiatuszki, kropki. Należy wciągać do siebie powietrze, tak aby papierowy element przyssał się do słomki (ćwiczenie szczególnie polecane dla dzieci, które nie mówią głosek tylnojęzykowych, tj. K, G). Słomka musi znajdować się w samym środku ust.

 

ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE PRACĘ WARG I JĘZYKA
1.	ŻABKA - RYBKA	Żabka szeroko się uśmiecha, a rybka ma pyszczek, dzióbek. Kiedy powiem żabka szeroko się uśmiechaj, a gdy powiem rybka zrób pyszczek (usta do przodu w dzióbek). Można mówić: żabka, rybka, żabka, żabka, rybka, żabka, rybka, rybka…
2.	BUZIACZKI	Posyłaj po 5 buziaczków dla mamy, taty, babci i dziadka. Zrób też 3 dla siostry lub brata.
3.	OSIOŁEK	Osiołek woła i-o, i-o, i-o, mów jak osiołek. Podczas wymowy i – rób szeroki uśmiech, a kiedy mówisz o – zrób z ust kółeczko.
4.	NURKOWANIE	Pobaw się w nurkowanie, nabierz dużo powietrza w buzię, przytrzymaj chwilkę i wypuść powoli.
5.	ZAJĄCZEK	Zajączek ma mocne zdrowe zęby. Pokaż, jakie Ty masz zęby. Nagryzaj dolną wargę górnymi zębami i wargę górną zębami dolnymi.
6.	SKACZĄCY BALONIK	Do Twojej buzi wskoczył balonik. Balonik skacze z prawego policzka do lewego i na odwrót. Nabieramy powietrza do buzi i przesuwamy z policzka do policzka.
7.	CZYSTE ZĄBKI	Otwórz buzię, unieś język do górnych zębów, umyj zęby językiem.
8.	CUKIEREK	Naśladuj mlaskanie pysznego cukierka, ważne aby mlaskać całą masą języka.
9.	GALOPUJĄCY KONIK	Kląskaj językiem, naśladuj galopującego konika.
10.	ŻOŁNIERZYK	Nasz język to mały żołnierz, który szybko wykonuje rozkazy. Na komendę „baczność” przy szeroko otwartej buzi unieś czubek języka do wałka dziąsłowego, natomiast na rozkaz „spocznij” opuść język, połóż go na dnie jamy ustnej.
11.	DZIĘCIOŁ	Dzięcioł stuka w drzewo. Pobaw się w językowego dzięcioła. Otwórz szeroko buzię, unieś język do wałka dziąsłowego i stukaj w niego czubkiem języka (miejsce za górnymi zębami).
12.	MALARZ	Twój język zamienił się w pędzelek. Pomaluj czubkiem języka cały sufit w Twojej buzi.
13.	CZYSTE OKNA	Wyobraź sobie, że Twoje policzka to okna buzi. Czubkiem języka dokładnie umyj je od środka.
14.	MUCHOMOR	Muchomor ma kropki. Pamiętaj, że takiego grzyba nie można jeść! Zrób czubkiem języka kropki na suficie w buzi.

 

ROZWÓJ MOWY
TRZY -LATEK	- rozumie co do niego mówimy, zadaje pytania, - spełnia nasze polecenia, - wypowiada kilkuwyrazowe zdania, mówi chętnie i dużo, - powinien wymawiać prawidłowo wszystkie samogłoski oraz spółgłoski P, B, F, W, M, N, T, D, L, Ś, Ź, Ć, DŹ. Głoski S, Z, C, DZ, oraz SZ, Ż, CZ, DŻ mogą być zastępowane jeszcze przez Ś, Ź, Ć, DŹ, a głoska R może być wymawiana jako L.
CZTERO-LATEK	- rozumie i wykonuje nasze polecenia, - rozpoznaje i nazywa podstawowe kolory, - pytany odpowiada, co robi, - odpowiada na pytania (dlaczego?), - potrafi mówić o przeszłości, teraźniejszości i przyszłości, chociaż czasem myli określenia czasu, - zadaje bardzo dużo pytań, - może stosować neologizmy dziecięce, gdy nie pamięta lub nie zna nazwy przedmiotu czy zjawiska, np. uszolog (lekarz od uszu). - powinien wymawiać już S, Z, C, DZ, z zamkniętymi ustami, język nie może uciekać przez żeby, a powietrze powinno uchodzić środkiem ust, - GŁOSKA R – nie powinniśmy zmuszać dziecka do wymowy głoski R, gdyż aparat mowy nie jest jeszcze na to przygotowany i może dojść do wytworzenia nieprawidłowego dźwięku (np. R tylnojęzykowego, gardłowego). R powinno być zastępowane przez L.
PIĘCIO -LATEK	- stosuje wypowiedzi wielozdaniowe, opowiada zdarzenia, opisuje przedmioty i ich zastosowanie, używa różnych przyimków, - uwzględnia kolejność zdarzeń i zależności przyczynowo-skutkowe, - dokonuje autokorekty mowy, znikają nieprawidłowości gramatyczne, -powinien prawidłowo wymawiać głoski SZ, Ż, CZ, DŻ, - głoska R może być zastępowana jako L.
SZEŚCIO-LATEK	- ma opanowane podstawy systemu językowego, - powinien wymawiać prawidłowo wszystkie głoski.

Co opóźnia rozwój mowy/ jest przyczyną wad wymowy:

• Wady słuchu,
• Zaburzenia słuchu fonematycznego,
• Nieprawidłowa budowa aparatu artykulacyjnego,
• Wady wrodzone np. rozszczep podniebienia miękkiego, rozszczep wargi,
• Przerośnięte migdały – prowadzą do oddychania przez usta, mogą uciskać ujście trąbek słuchowych i zaburzać odpływ wydzieliny z uszu – to może prowadzić do niedosłuchu (zwróć uwagę jak dziecko oddycha, gdy śpi - czy chrapie? - chrapanie może być oznaką przerośniętego migdała),
• Uszkodzenia obszaru mózgu odpowiedzialnego za  mowę,
• Opóźnione dojrzewanie układu nerwowego,
• Jedzenie przetworzonych i rozdrobnionych pokarmów – żucie i gryzienie pokarmów jest bardzo ważnym ćwiczeniem aparatu mowy,
• Przedłużone karmienie butelką – ssanie butelki doprowadza do utrwala się niemowlęcego typu połykania (od 6 do 8 miesiąca życia dorosły typ połykania wykształca się naturalnie), płaskie ruchy języka, brak pionizacji – po pierwszym roku życia odkładamy butelki,
• Zbyt długie stosowanie smoczka – przyczynia się do utrwalania niemowlęcego typu połykania, braku pionizacji języka, napór smoczka na podniebienie może stać się przyczyną wykształcenia podniebienia gotyckiego,. Smoczek – zalecenia ortodontów i logopedów – nie powinien być dłużej stosowany niż do pierwszych urodzin dziecka,
• Problemy z  oddychaniem - dziecko powinno oddychać  przez nos, a nie przez usta, podobnie w czasie snu powinno mieć zamkniętą buzię,
• Obniżone napięcie mięśniowe, obniżona odporność (częste infekcje kataralne, stany zapalne ucha), alergie,
• Nawykowe ssanie smoczka lub palca,
• Niedokończony proces formowania się lateralizacji stronnej, przetwarzanie dźwięków mowy według strategii prawopółkulowych – opóźnienie formowania się wzorca lateralizacji (dziecko używa na zmianę raz ręki lewej raz prawej), trudności w percepcji i ekspresji mowy,
• Nadmierna stymulacja obrazem – oglądanie telewizji, zabawa na komputerze, tablecie i telefonie (30 minut to maksimum jakie dziecko powinno spędzać przed takimi urządzeniami) – obraz stymuluje prawą półkulę mózgu, natomiast za mowę jest odpowiedzialna lewa półkula mózgu,
• Ogólna mniejsza sprawność motoryczna dzieci (w zakresie dużej i małej motoryki) – brak ruchu, ograniczenie naturalnego rozwoju sprawności motorycznej, brak stymulacji w zakresie małej motoryki.
•  Na opóźnienie w rozwoju mowy ma również wpływ niedostateczne poświęcanie dziecku uwagi, niesłuchanie, gdy zaczyna mówić, brak rozmów, brak czytania książek, opowiadania bajek.

        Aby dziecko pięknie mówiło:

• Rozmawiaj z dzieckiem i pozwól na swobodne wypowiedzi - nie dokańczaj, nie uprzedzaj, nie pośpieszaj, nie krytykuj i nie wyśmiewaj - słuchaj, co dziecko do Ciebie mówi, ale nie zmuszaj do rozmowy, gdy nie ma na to ochoty,
• Nie poprawiaj dziecka bezpośrednio tzn. Kiedy dziecko powie „to jest tuto". Ty powiedz „tak to jest auto" i jeszcze dodaj „to auto jest czerwone",
• Układaj z dzieckiem rymowanki,
• Ucz na pamięć prostych wierszyków często je czytając,
• Bawcie się w zagadki,
• Czytaj bajki - pozwalaj dziecku dokańczać zdania,
• Rozmawiaj, słuchaj, pytaj, pokazuj i tłumacz…